GEORGE VAN RAEMDONCK EN DE ISLAM

 

[ Bulletje en Boonestaak bulletin, december 2003 ]

 

George van Raemdonck was als illustrator van Bulletje en Boonestaak niet 'politiek correct'. Dat is bekend. In het begin van de vorige eeuw kon je nog links zijn en toch goedmoedig de spot drijven met het uiterlijk en de cultuur van vreemde volken. Bulletje en Boonestaak staat bol van verborgen kritiek op racisme en discriminatie, maar grappen maken mocht ook. Brazilianen zijn kleine druk gesticulerende mannetjes. Negers zijn pik- en pikzwart met grote dikke lippen. Een negerkoning is zo dik dat ie niet meer kan lopen en maakt na het verstrijken van zijn ambtstermijn een gerede kans door zijn onderdanen te worden opgepeuzeld. Arabieren hebben een grote haakneus boven een mond met blikkerende tanden, een angstaanjagende zwarte baard en een kromzwaard in de hand.

Maar Van Raemdonck had ook een andere kant, hij was behalve karikaturist ook een begenadigd realistisch tekenaar. Vooral in zijn illustraties bij de reizen van Sindbad de Zeeman schetste hij scènes uit de Arabische wereld die soms bijna Rembrandtesk overkomen. Eigenlijk was hij in dat opzicht knapper dan Rembrandt. Die liet zich inspireren door de vele uitheemse kooplieden die in zijn tijd in Amsterdam rondliepen. Van Raemdonck miste zulke levende modellen: hij is nooit in de Arabische wereld geweest.

Toch doen de illustraties uit Sindbad alle recht aan de grote cultuur die de islam ooit heeft voortgebracht. De intimiteit van de soukh, de prachtige moskeeën, geleerden en bestuurders met edele, fijngesneden gezichten. Nu met een onberispelijk getrimde baard. Sommige scènes doen denken aan bijbelse taferelen - een ander gebied waarmee Van Raemdonck niets ophad. Maar toch.

   Intussen zijn er in de Sindbad-boekjes ook genoeg gemene koppen te zien, afgehakte hoofden en een hele rij gehangenen. Een prachtige prent van een lepe ajatollah die duidelijk iets in zijn schild voert. Karikatuuur en respect in één en dezelfde band. Dat soort vrijmoedigheid kon toen blijkbaar nog. Mooie tijden waren dat.

 

Terug naar overzicht met artikelen