[nrc.nl opinie, 8-10-2014]
Mag van Nederlandse islamieten worden gevraagd dat ze zich openlijk uitspreken tegen terreurdaden van IS en andere geloofsgenoten? In zijn column van afgelopen vrijdag beantwoordt Frits Abrahams die vraag ontkennend aan de hand van een vergelijking. Als we zo beginnen, schrijft hij sarcastisch, dan zou ik ook mijn katholieke familieleden moeten vragen zich uit te spreken tegen al dat seksueel misbruik door geestelijken.
Vergelijkingen kunnen een debat verhelderen, maar dan moeten de termen wel juist worden gekozen. Door te verwijzen naar wandaden uit het verleden, in het verborgene begaan, doet Abrahams dat niet. Ik nodig hem uit een geval van katholiek misbruik bij te wonen dat zich wél laat vergelijken met wat IS op dit moment aanricht.
We zien het Utrechtse Domplein op een regenachtige namiddag. Het natte plaveisel glimt op in de schemer, het plein lijkt verlaten op twee figuurtjes na. De een gekleed in soutane, maar onherkenbaar doordat hij zijn priestersjerp om het hoofd heeft gewikkeld. De ander een kleine jongen in nachthemd, bibberend van de kou en van angst.
Onder de poort van de Domtoren, beschermd tegen de regen, staat het camerateam van KRO Brandpunt opgesteld. 'Camera loopt!' roept Ad Langebent en de man in soutane start zijn misbruikactiviteit, die over de hele wereld zal worden uitgezonden. Maar voordat hij hiermee begint, richt hij zich tot de kijkers: 'Glorie zij God in den hoge. Wij katholieken zullen de macht overnemen, niet alleen hier, maar over de hele wereld, zodat deze daden, uit naam van Onze Lieve Heer bedreven, overal gangbaar zullen zijn.'
Dit is het beeld dat recht zou doen aan een echte vergelijking met de daden van IS. Ik vermoed dat Frits Abrahams' katholieke familieleden diens aansporing niet nodig zouden hebben om zich hiertegen te verzetten. Ook als neef Frits zou zwijgen, zouden zij zich 'aangesproken' voelen, als katholieken wier geloof wordt ontheiligd.
Misschien zouden ze zelfs een actiegroep oprichten, bijvoorbeeld onder de naam Een ander paaps geluid. Net als joodse Nederlanders deden die het oneens zijn met het Israëlische Palestinabeleid. Een ander joods geluid verzet zich zo luid mogelijk tegen de Israëlische claim dat joden op bijbelse gronden recht hebben op Palestijns gebied.
Dat zij zich nadrukkelijk als joden uitspreken, heeft een belangrijke 'tactische' reden: verwacht mag worden dat de Israëlische regering gevoeliger zal zijn voor de druk van een groot aantal joden over de hele wereld dan voor de druk van een even groot aantal niet-joden.
Deze positiebepaling is niet vrij van risico's en dubbelzinnigheden. Vaak krijgen joden overal ter wereld immers de daden van Israël in de schoenen geschoven. De leden van Een ander joods geluid spreken zich niet uit om deze vereenzelviging te ontkrachten - dat zou ook weinig helpen, trouwens - maar omdat zij hopen dat juist hun standpunt extra gewicht in de schaal legt in een zaak die iedereen ter harte gaat.
Zoals joden vaak vereenzelvigd worden met de daden van Israël, lopen islamieten de kans als IS-vriendjes te worden afgeschilderd. Dat leden van beide groepen zich tegen deze onheuse vergelijkingen willen teweerstellen, is begrijpelijk. Maar dat dit ertoe leidt dat zij zich verder ook afzijdig houden, spreekt niet vanzelf.
Wie weigert zich uit te spreken omdat hij ergens op wordt aangesproken, toont zich daarmee wel heel erg Nederlands. Super-aangepast aan het Hollandse ikke-denken. Zomaar een moreel beroep op iemand doen - we weten toch dat dat niet hoort in ons land! Een Nederlander schrijf je niet de wetten voor, die laat je in zijn waarde... Maar je zou ook uit jezelf iets kunnen doen. Voor zowel joden als moslims geldt dat ze over een attribuut beschikken dat anderen ontberen en dat ze kunnen aanwenden in de strijd tegen onrecht. Het zou jammer zijn als ze dat attribuut onbenut laten omdat ze dan het gevoel hebben te zwichten voor oneigenlijke druk van buiten. Jammer voor de slachtoffers van Israëlisch en moslimgeweld, die wel andere problemen hebben dan een lichtgeraakt ego.